Przemoc. Konflikt. Wojna  pod redakcja Macieja Dębca i Sylwii Jędrzejewskiej  to trzeci tom serii pt. Wędrówki po Archeologicznych Śladach Najstarszych Epok i Kultur Województwa Podkarpackiego wydawanej przez Fundację Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego. Poprzednie części, które ukazały się w latach 2016 i 2017, dotyczyły odpowiednio zwyczajów pogrzebowych oraz życia codziennego dawnych mieszkańców regionu.

W najnowszej publikacji poruszono różnorakie przejawy zjawisk sygnalizowanych w tytule, które mogą być „odczytywane” ze źródeł archeologicznych, historycznych i antropologicznych. Autorzy poszczególnych rozdziałów odwołują się przede wszystkim do odkryć dokonanych na terenie województwa podkarpackiego, ale w wielu przypadkach poszerzają naszą wiedzę o przykłady z innych części Polski i świata. Tematyka książki obejmuje czasy od najdawniejszych dziejów ludzkości, przypadających na starszą epokę kamienia, po okres II wojny światowej i wczesne lata powojenne.

W pierwszym z rozdziałów Sławomir Kadrow wprowadza Czytelnika w problematykę badań nad wojną i przemocą wśród społeczności pradziejowych, odnosząc się m.in. do sposobów identyfikacji śladów konfliktów w kulturze materialnej. Obserwacje poczynione w tym zakresie dla starszej i środkowej epoki kamienia (paleolitu i mezolitu) omawiają Marta Połtowicz-Bobak i Dariusz Bobak, a interpretacje odkryć z młodszej epoki kamienia (neolitu) prezentuje Wojciech Pasterkiewicz. Kolejny rozdział dotyczy znanego z badań wykopaliskowych uzbrojenia z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, określonych sugestywnie przez autora, Marcina Burghardta, „czasem broni, wojny i wojowników”. Tomasz Bochnak, Agnieszka Půlpánová-Reszczyńska i Katarzyna Skowron piszą z kolei o  znaleziskach z okresu lateńskiego i okresu wpływów rzymskich, nawiązując do zarysowanego w starożytnych źródłach pisanych obrazu wojowników z obszaru europejskiego Barbaricum. Dwa teksty, autorstwa Piotra Kotowicza oraz Marcina Glinianowicza, poruszają tematykę uzbrojenia we wczesnym i późnym średniowieczu, z uwzględnieniem zmieniającej się na przestrzeni od V/VI do schyłku XV wieku sytuacji kulturowej i politycznej w południowo-wschodniej Polsce. O późnośredniowiecznych zamkach z terenu województwa podkarpackiego opowiada rozdział Pawła Kocańdy, a do osiemnastowiecznych wydarzeń historycznych odnosi się Michał Parczewski w rozdziale prezentującym obóz konfederatów barskich w Łupkowie. Chronologicznie najmłodsze odcinki dziejów – omawiane w książce w kontekście problematyki śladów przemocy, konfliktu i wojny – to czasy I i II wojny światowej oraz w niewielkim stopniu lata powojenne. Tomasz Tokarczyk i Kamil Karski koncentrują się zwłaszcza na problematyce badań mogił wojennych, a dopełnieniem ich tekstu jest rozdział Joanny Rogóż, która przybliża specyfikę analiz antropologicznych odkrywanych szczątków ofiar konfliktów. Na koniec wojenne dzieje lotniska w Krośnie oraz odkryte w jego okolicach ślady katastrof lotniczych prezentuje Lesław Wilk.

Publikację zamyka tekst Dariusza Bobaka, w którym autor podsumowuje rezultaty badań ratowniczych przeprowadzonych w latach 2005–2018 przez Fundację Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego w związku z inwestycjami drogowymi realizowanymi na terenie województwa podkarpackiego. Wiele z zabytków odkrytych właśnie podczas tych badań zostało opisanych przez autorów niniejszego tomu, jak i poprzednich części serii.

Autorami rozdziałów książki Przemoc. Konflikt. Wojna są pracownicy i doktoranci Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz pracownicy: Muzeum Historycznego w Sanoku, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Prywatnego Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie i Fundacji Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego. Przygotowanie albumu możliwe było dzięki współpracy instytucji, które zgodziły się na udostępnienie fotografii zabytków, stanowiących część ilustracji do poszczególnych tekstów (Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Muzeum Historyczne w Sanoku, Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, Muzeum Regionalne w Stalowej Woli).

Praca skierowana jest zwłaszcza do osób spoza środowiska naukowego, a jej celem jest popularyzacja wiedzy o pradziejach i historii regionu wśród różnych grup wiekowych — zarówno mieszkańców województwa podkarpackiego, jak i turystów. Z pewnością przyczyni się do tego oprawa graficzna książki, bogata w liczne barwne ilustracje zabytków. Z uwagi na chęć zainteresowania jak najszerszego grona odbiorców w publikacji zamieszczono streszczenia rozdziałów i opisy ilustracji w języku angielskim.

Tom Przemoc. Konflikt. Wojna powstał dzięki wsparciu finansowemu Marszałka Województwa Podkarpackiego w ramach programu „Mecenat Kultury”.

Spotkanie promocyjne

W ramach spotkania promocyjnego, które odbyło się 26 listopada 2018 r., wykład pod tytułem "Zamki obronne województwa podkarpackiego" wygłosił mgr Paweł Kocańda.

Spotkanie ze studentami archeologii UR

W dniu 28.11.2018 r. odbyło się spotkanie promujące album „Wędrówki po archeologicznych śladach dawnych epok i kultur województwa podkarpackiego – Przemoc. Konflikt. Wojna”. Spotkanie zorganizowano dla studentów kierunków Muzeologia i Archeologia. Odbyło się ono w Uniwersyteckiej Składnicy Materiałów Archeologicznych. Pani mgr Sylwia Jędrzejewska, która jest jednym z redaktorów albumu zaprezentowała uczestnikom zabytki militarne z poszczególnych epok archeologicznych  znajdujące się w składnicy.

Dofinansowano z budżetu Województwa Podkarpackiego