Badania obozowiska kultury magdaleńskiej w Wierzawicach

Badania na  stanowisku

Badania prowadzone były pod kierownictwem dr Marty Połtowicz-Bobak oraz mgr Dariusza Bobaka, w badaniach udział wzięli także mgr Adam Nowak z UR oraz prof. dr hab. Maria Łanczont, dr Jarosław Kusiak z UMCS i dr Przemysław Mroczek z UMCS w Lublinie. Nieocenioną pomoc nieśli studenci archeologii z Instytutu Archeologii UR.
Prace na stanowisku finansowane były ze środków Wojewódzkiego Podkarpackiego Konserwatora Zabytków, z projektu badawczego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. „Paleolityczna ekumena strefy pery- i metakarpackiej – studium zmian środowiska zachodniej Ukrainy i południowo-wschodniej Polski w plejstocenie i ich wpływu na pierwotne osadnictwo i szlaki migracji (na podstawie stanowisk lessowych i jaskiniowych)” oraz ze środków Fundacji Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.

Położenie stanowiska

Stanowisko 31 w Wierzawicach położone jest kilka km na południe od Leżajska, w obrębie środkowo-wschodniej części podgórskiej Kotliny Sandomierskiej na wschodnich peryferiach Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Topografia stanowiska 31 w Wierzawicach dobrze pokazuje oczekiwania jakie względem otoczenia mieli jego paleolityczni użytkownicy. Jest to dolna część długiego łagodnego stoku o ekspozycji wschodniej, ostańcowego wzgórza z kulminacją 221,4 m n.p.m. stanowiącego najwyższy punkt w okolicy, będącego znakomitym punkt obserwacyjny, oddalony od stanowiska tylko 700 m, z którego rozpościera się rozległy widok ku północy i wschodowi, w kierunku obniżeń dolinnych Błotni i Sanu, prawdopodobnych szlaków migracji zwierzyny łownej. Stanowisko położone jest na wysokości 188 m n.p.m., a zatem w czasie jego funkcjonowania była to lokalizacja wystarczająco bliska, a zarazem bezpieczna względem ówczesnego dna doliny, położonego co najmniej 10 m niżej, a także dająca ochronę przed dominującymi ówcześnie wiatrami z sektora zachodniego.

Badania

Na stanowisku przebadano prawie 100 m². Wszystkie zabytki ruchome odnalezione w trakcie eksploracji metrów były lokalizowane trójwymiarowo za pomocą tachimetru elektronicznego. Dodatkowo, sedyment z metrów na  których znajdowano zabytki był przesiewany, co umożliwiło odnalezienie niemal wszystkich zabytków, w tym także drobnych łusek. Wykonano fotografie i fotogrametrię zaobserwowanych układów kamieni i profili wykopu. Pobrano serię próbek do badań przyrodniczych. Z przebadanego obszaru prawie 3500 artefaktów krzemiennych oraz kamienie. Oprócz wyrobów wykonanych techniką łupania oraz kamieni zidentyfikowano ślady hematytu występującego zasadniczo wyłącznie w postaci małych plamek pyłu roztartego na powierzchni sedymentu. Część pyłu pobrano w postaci próbek.

W trakcie badań odkryto między innymi unikatowe pozostałości ogniska, zachowanego w stanie prawie nienaruszonym. Ze stanowiska pozyskano serię dat radiowęglowych oraz TL, które pozwalają je datować na okres ok. 13 500 lat temu.

Stanowisko w Wierzawicach to dziś najbogatsze i najlepiej zachowane stanowisko magdaleńskie w województwie podkarpackim i jedno z niewątpliwie najlepiej zachowanych stanowisk magdaleńskich w Polsce. Stan zachowania obozowiska oraz metodyka badań pozwalają na pozyskanie nie tylko praktycznie całości zabytków ale także na zadokumentowanie ich pierwotnych układów a tym samym umożliwiają przeprowadzenie wieloaspektowych analiz.

Wstępne wyniki badań na stanowisku zostały opublikowane w 31. tomie czasopisma Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.