Muzea podkarpackie 2004-2014

Projekt dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Opis projektu

Projekt „Muzea Podkarpackie 2004-2014. Globalizacja i europeizacja a lokalne instytucje kultury” jest realizowany w ramach „Obserwatorium Kultury” i jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego” (nr SZPON 05787/15). Jego bezpośrednią inspiracją są obserwowane przez autorów zmiany w wizerunku muzeów.

Ostatnie ćwierć wieku stanowiło dla Polski okres znaczących przemian: politycznych, ekonomicznych, kulturowych i społecznych. Zmiana ustrojowa, wprowadzenie wolnego rynku, integracja europejska, a w szerszym kontekście postępująca globalizacja, stanowią czynniki wpływające prawdopodobnie na wszystkie poziomy i obszary życia społecznego oraz kulturalnego. Zmienność rzeczywistości rodzi zarówno nadzieję na lepszą przyszłość, ale także lęk przed nieznanym.

W tak zarysowanym kontekście funkcjonują podkarpackie instytucje kultury. Z perspektywy celów niniejszego projektu interesujące jest, jak zmiany w polu globalnym, państwowym i lokalnym wpływają na działalność muzeów. Ciekawość budzi tym bardziej fakt, że w dyskursie naukowym brakuje jednoznacznej interpretacji wpływu przemian globalnych na środowiska lokalne. Z jednej strony można wskazać koncepcję Immanuela Wallersteina, w świetle której kraje semiperyferyjne (np. Polska) i peryferyjne przejmują wzory z krajów rdzenia, do których można zaliczyć Stany Zjednoczone i kraje Europy Zachodniej. Oznacza to, że wzory kulturowe wytwarzane w tych ostatnich państwach są mniej lub bardziej refleksyjnie odtwarzane w państwach takich jak Polska. Idąc tym tropem należy założyć, że trendy pojawiające się w muzealnictwie zachodnim są po pewnym czasie przejmowane przez muzea polskie. Do trendów tych należą – w mniejszym, bądź większym stopniu – komercjalizacja działalności kulturalnej; „otworzenie się” muzeów, polegające na porzuceniu roli „pałaców sztuki” i wejście w dialog ze zwiedzającymi, a także otwarcie na potrzeby różnych grup odbiorców poprzez dostosowanie przekazu do ich potrzeb; wzrost roli edukacji muzealnej; wirtualizacja muzeów; przyjęcie roli instytucji animujących lokalną społeczność i współtworzących tożsamość lokalną.

Inna koncepcja globalizacji, której autorem jest Roland Robertson, wskazuje na dialogiczny charakter tego procesu. Oznacza to, że wzory wytwarzane w miejscach odległych są przekształcane i dostosowywane do potrzeb wspólnot lokalnych. Jest to proces glokalizacji, łączenia elementów uniwersalnych z lokalnymi.

Celem projektu jest określenie, czy procesy globalne znajdują odzwierciedlenie w funkcjonowaniu lokalnych instytucji kultury województwa podkarpackiego, a jeśli tak, to w jaki sposób zachodzi ten proces. Czy jest to prosta adaptacja wzorów wytwarzanych w krajach zachodnich czy też ich twórcze przekształcanie. Poprzez badanie chcemy ustalić, jak ostatnie kilkanaście lat wpłynęło na muzea Podkarpacia, sposób ich funkcjonowania, rolę w społecznościach lokalnych, relacje z otoczeniem instytucjonalnym a także postrzeganie działania muzeów przez samych muzealników, przedstawicieli samorządów lokalnych i gości muzealnych.

Metodologia

Badanie będzie przeprowadzane w latach 2015-2016. Złożony kontekst, w którym funkcjonują muzea podkarpackie wymaga zastosowania różnych, dopełniających się metod badawczych. Wbrew pozorom, na terenie województwa funkcjonuje ponad 60 muzeów, zatrudniających kilkaset osób. Z jednej strony umożliwia to zbadanie całej populacji, z drugiej zaś ogranicza możliwość zastosowania pewnych technik. Znaczna liczba pracowników uzasadnia wykorzystanie techniki ankietowej. Zespół badawczy będzie dążył do tego, by ankietę przeprowadzić z wszystkimi pracownikami merytorycznymi, zajmującymi się edukacją, przewodnikami, pracownikami promocji oraz kadrą zarządzającą. Ponieważ jednak ankieta nie pozwala uzyskać wielu szczegółowych danych, na drugim etapie projektu w wybranych miejscowościach zostaną przeprowadzone wywiady pogłębione z pracownikami muzeów, pracownikami innych instytucji kultury oraz z przedstawicielami samorządów lokalnych. W trzeciej fazie badania zostaną przeprowadzone ankiety z gośćmi muzealnymi. Dane zebrane technikami ankiety i wywiadu pogłębionego zostaną uzupełnione danymi zebranymi w trakcie analizy stron internetowych i dokumentów urzędowych.

Projekt zostanie podsumowany publikacją oraz seminarium, na które zostaną zaproszeni pracownicy muzeów biorących udział w badaniu.

Zespół

Projekt jest koordynowany przez Fundację Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.

W skład zespołu badawczego wchodzą badacze wywodzący się z rzeszowskich i krakowskich środowisk naukowych:

• dr Dominik Porczyński – kierownik zespołu; socjolog; autor kilkunastu publikacji z zakresu nowych mediów, socjologii kultury i socjologii sztuki;
• dr Alla Karnaukh – adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie; badaczka wielokulturowości; autorka kilkunastu publikacji; 
• dr Agata Nijander-Dudzińska – adiunkt w Instytucie Nauk o Polityce i Administracji w Akademii Ignatianum w Krakowie; socjolożka polityki, badaczka społeczności lokalnych; autorka kilkunastu publikacji z tych dziedzin;
• dr Tomasz Kosiek – adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego; etnolog zajmujący się problematyką mniejszości etnicznych; autor kilkunastu publikacji z tej dziedziny.

Ponadto, w realizacji badań pomaga zespół ankieterski.

Kontakt

Szczegółowych informacji może udzielić kierownik projektu:

Dominik Porczyński

dporczynski@gmail.com

Seminarium "Przeobrażenia lokalnych instytucji kultury w latach 2004-2014"

•    powitanie gości (Dyrektor Instytutu Archeologii UR: dr hab. Andrzej Rozwałka, prof. UR)
•    Muzea podkarpackie 2004-2014. Globalizacja i europeizacja a przeobrażenia lokalnych instytucji kultury (dr Dominik Porczyński)
•    Dyskusja
•    Podsumowanie (dr hab. Piotr Majewski)

Seminarium odbędzie się 15 grudnia 2016 r. o godz. 13:00 w siedzibie Instytutu Archeologii UR przy ul. Moniuszki 10 w Rzeszowie

Realizacja projektu została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego