Wprowadzenie

Oddajemy w Państwa ręce niniejszy poradnik zatytułowany Co zrobić z zabytkiem archeologicznym?,
który – jak mamy nadzieję – pozwoli Państwu lepiej zrozumieć znaczenie zabytków archeologicznych jako ważnego składnika dziedzictwa kulturowego i kluczowych źródeł pozwalających nam poznawać najdawniejszą przeszłość człowieka.

Poradnik ma na celu przekazanie podstawowych informacji, jak należy postępować w sytuacji, gdy
natrafimy na zabytki archeologiczne podczas prac inwestycyjnych, porządków w ogrodzie, na spacerze lub w innych okolicznościach. Został on podzielony na cztery części.

W części pierwszej przedstawiamy ogólne informacje na temat zabytków archeologicznych i sposobów ich identyfikacji. Omawiamy różne kategorie zabytków, począwszy od pojedynczych znalezisk (np. fragmentów ceramiki lub wyrobów krzemiennych), przez obiekty nieruchome aż po zabytki, które posiadają własne formy terenowe (np. grodziska i kurhany). Wyjaśniamy także znaczenie odkryć archeologicznych i omawiamy podstawowe ich rodzaje.

Część druga ma charakter praktyczny, gdyż wyjaśniamy w niej, jak należy się zachować po przypadkowym odkryciu artefaktu, który skłania, aby uznać go za zabytek archeologiczny. Podajemy informacje, jak należy takie znalezisko zabezpieczyć i gdzie je zgłosić.

Część trzecia skierowana jest do inwestorów, którzy w czasie prowadzonych przez siebie prac mogą
natknąć się na stanowisko archeologiczne. Obejmuje ona informacje o potencjalnych zagrożeniach dla zabytków, mogących pojawić się w trakcie realizacji inwestycji. Informujemy o podstawach prawnych ochrony dziedzictwa archeologicznego, w tym o obowiązkach i prawach inwestorów. Przekazujemy także informacje o procedurach realizacji badań archeologicznych w trakcie inwestycji.

Ostatnia, czwarta część, prezentuje najważniejsze odkrycia archeologiczne z obszaru Rzeszowa. Podkreślamy w niej także znaczenie lokalnego dziedzictwa oraz konieczność jego ochrony.

Publikacja powstała w ramach realizacji zadania publicznego pod tytułem „Co zrobić z zabytkiem
archeologicznym”. Poradnik dla inwestorów i mieszkańców Rzeszowa, finansowanego przez Gminę Miasto Rzeszów i realizowanego przez Fundację Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.